Op veel Nederlandse melkveehouderijen worden kalveren onthoornd om verwondingen door hoorns te vermijden voor de veiligheid van de koe zelf en haar stalgenoten. Door onthoornen wordt ook de veiligheid van de veehouder vergroot.

Het onthoornen van jonge kalveren wordt echter gezien als een ingreep om een dier aan te passen aan het systeem waarin zij gehouden wordt en het heeft daarmee direct effect op het welzijn en de integriteit van het dier. Het onthoornen zelf is een pijnlijke ingreep voor het kalf.

Gen voor hoornloosheid

Een alternatief voor het toepassen van deze ingreep is het fokken voor hoornloze koeien. In de natuur komen namelijk een aantal koeienrassen voor die geen hoorns hebben, door de aanwezigheid van het ‘hoornloosheidsgen’. Dit gen voor hoornloosheid is dominant over het gen voor het hebben van hoorns, waardoor er gemakkelijk gefokt kan worden op hoornloosheid. Homozygoot hoornloze stieren worden op de stierenkaart aangegeven met PP (alle nakomelingen hoornloos) en heterozygoot hoornloze stieren worden aangegeven met P (helft van de nakomelingen hoornloos).

Kwaliteit snel toegenomen

Tot zo’n tien jaar geleden kwam hoornloos melkvee erg weinig voor in Nederland. Zoals de gele en oranje puntjes in het figuur aangeven, was de kwaliteit van de zwartbonte, hoornloze holstein-friesianstieren tot ongeveer 2015 vaak lager dan de kwaliteit van meeste stieren met hoorns. De laatste jaren is de kwaliteit van hoornloze stieren echter snel toegenomen en doen zij niet meer onder voor de kwaliteit van stieren met hoorns (zie figuur 1).

Toch blijft de inzet van hoornloze, zwartbonte stieren in Nederland steken op zo’n 8 tot 9 procent van alle inseminaties, terwijl dit bijvoorbeeld in Duitsland al bijna 15 procent is. De fokdoeldiscussie geeft de mogelijkheid om veehouders te bevragen hoe belangrijk zij hoornloosheid in het fokprogramma vinden.

Figuur 1. De fokwaarde voor NVI van zwartbonte hf-stieren met het hoornloosheidsgen, ingezet in de afgelopen tien jaar (aanklikbaar)